In Tsjechië is het feest van Kerstmis het allerbelangrijkste feest van het jaar. Dan zit op kerstavond de ganse familie rond de tafel om er te genieten van het kerstdiner en houdt men vele tradities in ere die balanceren tussen geloof en bijgeloof.
Karper op tafel
Vergeet de kalkoen of de gourmet als je in Tsjechië rond de kersttafel zit. Dan heeft elke familie hetzelfde menu: karper met aardappelsalade. Die karper kocht men levend op de markt om die simpelweg nog enkele dagen als gezelschapsdier in de badkuip te houden. Maar op kerstavond ligt de karper op de feesttafel. Het is slechts één van de vele tradities die de Tsjechen in ere houden. Het is een gewoonte om op 24 december te vasten tot het tijd is voor het kerstdiner. En het is al even traditioneel volgens het christelijk geloof om op kerstavond vis te eten. Dus dan komt de karper lekker bereid op tafel samen met aardappelsalade. Maar eerst haalt men een stukje van de schubben af om dat te bewaren … in de portemonnee. Zo wil het bijgeloof dat je dan in het nieuwe jaar geen geldzorgen zal overkomen.
Bol van tradities
De kerstavond gaat gepaard met nog veel meer tradities. Ongehuwde jongedames gooien dan met een schoen. Wijst de punt van de schoen in de richting van de deur, dan zal zij binnen het jaar trouwen. De andere richting van de punt blijft de jongedame nog minstens een jaar single. Wil men goede gezondheid wensen voor iedereen aan tafel, dan gebeurt dat niet met een handdruk of zoen, maar snijdt men een appel doormidden. Zien de zaadjes in het klokhuis eruit als een vijfpuntige ster, dan blijft elke tafelgenoot normaal gezien gevrijwaard van ziekte. Wil men geluk in het nieuwe jaar ‘afdwingen’, dan laat men een halve walnotendop met een brandend kaarsje erin te water. Blijft de walnoot drijven, dan staat er een goed gunstig jaar te wachten. Zinkt het, dan komt er mogelijks ongeluk op het pad.
Boheemse Herdersmis
Nog voor men gezamenlijk naar de nachtmis vertrekt, worden de kerstcadeautjes uitgepakt. Die worden niet door de kerstman bezorgd maar in de figuur van baby Jezus. Maar behalve als een pasgeborene kan dit evengoed een oudere persoon zijn, of een engel, een ster. In Tsjechië lopen de kerken voor de nachtmis wél nog goed vol, nog een overeind gebleven traditie. Dan weerklinkt ook de Boheemse Herdersmis, een compositie van de Tsjech Jakub Jan Ryba, die het verhaal vertelt van de geboorte van Jezus van Nazareth en de komst van de herders. Kerstmis in Tsjechië? Een op zijn minst traditioneel feest in de echte zin van het woord.
Copyright foto: Fotolia.com