Het is 200 jaar geleden dat Karl Marx in de Duitse stad Trier werd geboren. Dat wil men in Trier niet onopgemerkt laten voorbijgaan. Het statige barokke huis waar Marx op 5 mei 1818 zich de eerste keer liet horen, in de Brückenstrasse nr. 10, werd reeds in 1968 geopend als museum met een permanente tentoonstelling (Museum Karl Marx Haus). Het is die expositie die naar aanleiding van de 200ste geboortedag van Karl Marx een vernieuwde invulling kreeg. De focus ligt op hoe Marx’ denken en ideologie gereflecteerd kan worden naar vandaag.
Het begon in Brussel ...
Karl Marx is een naam als een klok, een historisch belangrijk figuur die als grondlegger wordt beschouwd van het communisme. Karl Marx groeide op in Trier, verhuisde wel van het geboortehuis naar een woning dichtbij de bekende Porta Nigra. Toen hij zijn gymnasium had afgewerkt, ging hij op zijn 17de naar Bonn wonen om er zijn rechtenstudies aan te vatten. Hij zou later nog in Parijs verblijven, in Nederland, Londen en ook een tijdje in Brussel vanaf 1845. Samen met zijn collega vriend Friedrich Engels zou hij naar Londen een bijeenkomst bijwonen van de Bond der Communisten. Dáár kreeg hij de vraag om een manifest te schrijven. Engels liet bij hun terugkeer Marx achter in Brussel. Marx zette zich bijgevolg in ons land aan het schrijven aan een document wat later wereldbekend werd als Het Communistisch Manifest.
Wat laat tentoonstelling zien?
De nieuwe permanente tentoonstelling in het Museum Karl-Marx Haus is in drie delen opgesplitst. Een deel belicht zijn biografie, zijn familie en de plaatsen waar hij zich ophield. Het tweede deel gaat dieper in op zijn verschillende beroepen. Marx was immers tegelijk filosoof, wetenschapper, economist, historicus en journalist. Zijn ideeën kregen concrete vorm in zijn twee meest bekende werken: Das Kapital en Kommunistisch Manifest. Deel drie gaat na hoe zijn denken voortleeft, welke invloed zijn ideeën vandaag nog hebben. Hoe vinden zij nog toepassing in de wereld vandaag? En hoe gebeurde dat ten tijde van de DDR en de toenmalige Sovjetunie?
Omstreden standbeeld
Een wel erg groot standbeeld (5,5 m hoog) is onthuld in Trier, niet op de plek die de schenker, volksrepubliek China, voor ogen had, namelijk nabij de Porta Nigra, maar op de Simeonstiftplatz. Niet iedereen was er voor te vinden trouwens wat de demonstraties bij de onthulling van het beeld lieten zien. De tegenstanders bekritiseerden het feit dat het standbeeld, bovendien komende uit het autoritaire en niet onbesproken China op vlak van mensenrechten, een ode is aan het communisme.
Nog meer Marx in Trier
Nog in Trier kan je in twee andere musea de figuur van Karl Marx gaan volgen. Hier betreffen het wel tijdelijke exposities van 5 mei tot 21 oktober 2018. Ze bieden inzage in zijn leven, zijn werk en de tijdsgeest waarin hij leefde.
Het Stadtmuseum Simeonstift (Simeonstrasse 60) brengt een overzicht van zijn leven: zijn jeugd in Trier, zijn studiejaren en zijn eerste stappen als schrijver, tot aan zijn ballingschap in Londen waar hij ook zou sterven in 1883. De tentoonstelling in het Rheinisches Landesmuseum (Weimarer Alle 1) gaat dieper in op de carrière die Marx doorliep als journalist, filosoof, politicus, econoom, analyticus. Vele personen in één lichaam, zo iemand was Karl Marx. Het wordt belicht vanuit economisch en maatschappelijke evoluties in de 19de eeuw. Een periode van een snel evoluerende industrialisering waarbij het kapitaal de wereld in de greep hield, waar winstbejag productieprocessen danig zouden beïnvloeden dat het werkvolk nog moeilijk kon volgen. Iets wat Marx maar al te goed begreep en proclameerde dat een klassenconflict onafwendbaar werd. Hij nam het op voor de gewone werkman en vrouw.
Karl Marx in Trier. Voor het volledige programma (lezingen, voorstellingen, studiedagen, …) kan je kijken op www.karlmarx2018.de
Foto: Mikhail Markovskiy / Shutterstock.com