Schaffhausen
Schaffhausen is ideaal gelegen voor zowel een bezoek aan het Zwarte Woud als aan de Bodensee. De stad, die gelegen is op een plaats waar al eeuwen geleden schippers hun goederen aan wal brachten, heeft absoluut een en ander te bieden. Uit de vroegere handelsactiviteiten groeide een fraai middeleeuws stadscentrum met zowel burgerlijke als religieuze gebouwen, dat deels kon behouden worden en later aangevuld werd met gebouwen in diverse stijlen, zeg maar van gotisch tot renaissance, over barok en rococo. Eén van de belangrijkste gebouwen is het “Rathaus” dat voltooid werd in het begin van de 15de eeuw en later deels aangepast aan de stijl van de tijd. Van de “Schmiedstube”, het voormalige gildenhuis van de smeden, trekt het rijkelijk versierde barokke portaal de aandacht. Eén van de mooiste gevels is die van het “Haus zum Ritter”, beschilderd met fresco’s uit de renaissance. Op de “Fronwagplatz” staan er twee fonteinen uit de 16de eeuw, waarvan een met een standbeeld van een Moorse koning. Op hetzelfde plein staat de mooie “Fronwagturm” (1747), waarin vroeger de stadsweegschaal stond.
Bij de kerkelijke gebouwen moet zeker de St. Johannkirche vermeld worden, waaraan eeuwenlang gewerkt werd, vooraleer ze in de 16de eeuw voltooid geraakte. De kerk bevat nog enkele oude muurschilderingen. De mooie “Münster zu Allerheiligen”, in Romaanse stijl werd vanaf de 11de eeuw gebouwd als kloosterkerk van een Benedictijnenabdij. In het klooster is het “Museum zu Allerheiligen” ondergebracht, met collecties van prehistorische en middeleeuwse voorwerpen en latere Zwitserse kunstwerken. In de kruisgang van de abdij staat de zogenaamde “Schillerglocke”, die Schiller inspireerde tot “Das Lied von der Glocke”. Boven de stad pronkt de “Burg Munot”, die opvalt door haar ronde vorm.
Watervallen
In het 4 km verder gelegen plaatsje Rheinfall ligt de gelijknamige waterval op de Rijn. Ze wordt beschouwd als de grootste waterval van Europa: haar hoogte is niet zo indrukwekkend (23 m), maar wel haar breedte (150 m). Van in het “Schloss Laufen”, in renaissancestijl, heb je een prachtig uitzicht op het neerstortende water. Twintig kilometer oostelijk van Schaffhausen, bijna halfweg onderweg naar Konstanz, ligt het stadje “Stein am Rhein” met zijn talrijke, bijzonder mooie vakwerkhuizen. Daarnaast beschikt het kleine stadje ook over een goed bewaard gebleven Benedictijnenklooster uit de 15de eeuw.
Konstanz
In Konstanz aan de Bodensee ben je op Duitse bodem en hoef je slechts de oever van het meer te volgen om Oostenrijk te bereiken. Door zijn bijzondere ligging is de stad een ideale uitvalbasis voor verkenningen in alle richtingen. Het oude stadscentrum telt tal van bezienswaardigheden en was een belangrijke plaats op weg naar Santiago de Compostela voor pelgrims die uit het noorden kwamen en dan door Zwitserland en Frankrijk naar het Spaanse bedevaartsoord trokken. Niet te verwonderen dus dat er hier een hospice voor pelgrims was, meer bepaald bij de kerk toegewijd aan de H. Judokus. Ook elders in de stad konden pelgrims overnachten, zoals namen van huizen aangeven in de “Kreuzlingerstrasse”. In de 10de eeuw verwierf Konstanz de naam “Roma secunda” (het tweede Rome) omdat hier replica’s gebouwd werden van 5 belangrijke Romeinse basilieken. Vandaag resten nog slechts enkele ruïnes daarvan.
Een van de mooiere kerken in Konstanz is deze toegewijd aan St. Stefan, hoofdzakelijk in gotische stijl en voorzien van tal van kunstwerken. Ooit maakte de “Dreifaltigkeitskirche” deel uit van een Augustijnenklooster, maar dat werd afgebroken in het begin van de 19de eeuw. De kerk bevat enkele bijzondere fresco’s uit de 15de eeuw. Vlakbij stond de belangrijkste synagoge van de stad, totdat die in 1938 verwoest werd door de SS. Boven de ruïnes werd een groot gebouw neergepoot, met daarin een gebedsruimte die herinnert aan de vroegere synagoge. De “Münster Unserer Lieben Frau” speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van de Katholieke Kerk, hier ging tussen 1414 en 1418 het Concilie van Konstanz door. In de crypte uit de 9de of 10de eeuw vind je nog overblijfselen van de vroegere kerk op deze plaats.
Sankt-Gallen
Sankt-Gallen, een eind ten zuiden van de Bodensee werd in feite gesticht door de Ierse monnik Gallus, die hier in het jaar 612 een kluis oprichtte. In 747 kwam er een Benedictijnenklooster, dat in de 9de eeuw een belangrijke bibliotheek kreeg. Vandaag, ruim 12 eeuwen later, is de bibliotheek van het huidige Benedictijnenklooster de voornaamste bezienswaardigheid van de stad. Deze “Stiftsbibliothek” omvat zo’n 150.000 manuscripten en boeken, waaronder enkele uit de 8ste eeuw en een bijzondere verzameling manuscripten van de 9de tot de 11de eeuw uit Ierland. De grote barokke bibliotheekzaal is een indrukwekkende ruimte waarin bijzonder veel wijsheid verzameld werd. Deze bibliotheek werd samen met de bijhorende kathedraal door de UNESCO op de lijst van het Werelderfgoed geplaatst. Tot het kerkmeubilair horen onder meer 16 barokke biechtstoelen en koorbanken in dezelfde stijl. Onder de kerk kan je de Romaanse crypte bezoeken.
Evenmin te versmaden zijn de vele mooie vakwerkhuizen in de Altstadt, waarvan er vele voorzien zijn van erkers. Op de “Marktplatz” zijn zowel vakwerkhuizen als fraai beschilderde gevels te zien. Van de 11 oorspronkelijke stadstorens rest er alleen nog de “Karlstor” (1570). Het “Textilmuseum” hangt een beeld op van de rol die de stad speelde in de textielindustrie. Net zoals de meeste andere musea bevindt dit zich in het “Museumquartier”, in en bij het “Stadtpark”.
Appenzell
Iets minder dan twintig kilometer zuidelijk van Sankt-Gallen ligt Appenzell, gekend om zijn kazen maar ook om zijn kleurrijk beschilderde huizen. Met de plaatselijke cultuur en geschiedenis maak je kennis in het “Museum Appenzell”, met onder meer verzamelingen van klederdracht en koeienbellen. Een van de bijzonderste gebeurtenissen is de beroemde processie die uitgaat naar aanleiding van “Fronleichnam” (wat ook in Oostenrijk een feestdag is) op een donderdagvoormiddag, 10 dagen na Pinksteren. In Stein, een dorpje bij Herisau kan je zien hoe de bekende Appenzeller kaas gemaakt wordt. Wandelaars trekken naar het Alpsteinmassief, ten zuiden van Appenzell, waar ze de 2504 m hoge “Säntis” trachten te beklimmen, maar je kunt natuurlijk ook met de kabelbaan naar boven om te genieten van het schitterende uitzicht over de Bodensee.