Als gevolg van verschijningen van Maria en een aantal legendes is deze bedevaartsplaats destijds ontstaan. Een van die legendes is de volgende. In Dadizele woonde er een hele poos geleden een rijke man die o.a. twee zwarte ossen bezat. Op een dag waren die verdwenen. Alle zoektochten leverden niets op. Een kluizenaar was dit te weten gekomen en bad tot Maria. In een visioen liet Maria de kluizenaar weten dat de twee zwarte ossen niet meer terug gevonden zouden worden. Maar ze zei verder dat er twee witte ossen bij het elzenbos zouden staan die bestemd zijn voor de meester van de boerderij. De kluizenaar moest de rijke man wel vertellen dat hij op die plek aan de rand van het bos een kapel moest bouwen ter ere van Onze Lieve Vrouw. En zo zou volgens deze legende het bedevaardoord ontstaan zijn.
Rode zijden draad
Men gaat er echter vanuit dat er rond 1280 oa door milde giften van Margarita, gravin van Vlaanderen een kapel werd gebouwd. Die eerste kapel was er gekomen op verzoek van Onze Lieve Vrouw. Op een ochtend trokken een aantal mensen naar de bisschop om hem te vragen de kapel in te wijden. Onderweg kwamen ze een vrouw tegen die hen vertelde dat deze al ingewijd was door Onze Lieve Vrouw zelf. Toen de vrouw de ongelovige gezichten zag, deelde ze verder mee dat er rond de kapel een rode zijden draad gespannen was en dat alles binnen die draad gewijd was. De mensen keerden terug en inderdaad hetgeen die vrouw hen had verteld klopte. Onze Lieve Vrouw zelf had hun kapel gewijd. Het grote nieuws werd onmiddellijk bekend gemaakt met als gevolg dat de gelovigen massaal toestroomden. De rode zijden draad werd onder de zieken verdeeld. Heel merkwaardig, er kwam gewoon geen eind aan die rode zijden draad. Tot op vandaag blijft deze draad een belangrijke plaats innemen. Veel bezoekers houden deze traditie in ere en nemen een stukje van die rode zijden draad mee naar huis.
Wie was Jan van Dadizele?
Jan van Dadizele was heel goed gekend als weldoener. Door hem werd Dadizele een gekend bedevaartsoord. In 1462 opende hij plechtig de bouw van een gotische kerk. Verder richtte hij een wekelijkse- en jaarmarkt op. De Sint-Sebastiaansgilde had hij ook opgericht. Tenslotte liet hij een kasteel bouwen in de schaduw van de kerk. Op zijn 17e was Jan van Dadizele in dienst van de Bourgondische hertog. Op jeugdige leeftijd deed hij aan verschillende veldslagen mee. Hij had een zeer belangrijke functie als man tussen de aartshertog en de steden en de Franse koning. Ridder Jan van Dadizele was een goede vertrouwenspersoon van Maria van Bourgondië. Hij ging echter niet akkoord met de oorlogspolitiek van haar man, Maximilliaan van Oostenrijk. Vermoedelijk zou dit één van de redenen kunnen zijn dat hij op 7 oktober 1481 werd vermoord. In de crypte van de basiliek bevindt zich het praalgraf van ridder Jan van Veerdeghem of Jan van Dadizele (1432 - 1481) met zijn vrouw Katharina Breydel.
De huidige basiliek Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen van Dadizele werd gebouwd (1857 - 1867) ter vervanging van een oudere bedevaartskerk. Uit dank dat Dadizele zowat gespaard was van de Tweede Wereldoorlog smolten alle inwoners hun zilver tot één groot mariabeeld. In de maand mei en tijdens de Novene dagen tussen 8 en 16 september kan het in Dadizele behoorlijk druk zijn.
Rosarium
Het Rosarium gelegen in de schaduw van de Onze Lieve Vrouwebasiliek is een ware oase van rust die je uitnodigt tot bezinning. In het Rosarium ligt een wandelpad die je langs 15 kapelletjes brengt die de mysteries van de rozenkrans voorstellen: 5 blije,5 droevige en 5 glorierijke taferelen. Het gesculpteerde altaar in het Rosarium stelt het laatste avondmaal voor en is van de hand van Godfried Theuninck.
Pompeschitter
Achter de basiliek ligt een parkje met daarin een eigenaardig beeldje, nl. 'de Pompeschitter'. Het beeld werd gemaakt in 1980 door Marcel Eneman, een Bruggeling. De inwoners van Dadizele worden 'de Pompeschitters' genoemd. Ooit was er een voorganger die teveel bier met pruimen had gedronken. Hij kon het toilet thuis niet meer veilig bereiken. Dan zat er maar niets anders op dan zijn behoefte in de 'pompebak' (gootsteen) te doen, vandaar... Er bestaat zelfs een 8.7 km lange wandeling genaamd naar de Pompeschitter. Het is een prachtige ontspannende wandeling die je laat kennis maken met de nabije omgeving: kapelletjes, boerewegen, boerderijtjes, glooiende velden... De basiliek is nooit ver uit je zicht. Een aanrader! De wandelbrochure is te verkrijgen bij de dienst toerisme.
Kasteel en gemeentepark
Tijdens de Eerste Wereldoorlog bewoonde de Duitse bezetter het kasteel Mariënstede. In 1917 werd het zwaar beschadigd. Het Bisdom Brugge kocht het kasteel op in 1953. Uiteindelijk werd het een rustoord voor bejaarde priesters. Halfweg de jaren '80 is het een dienstencentrum waar volwassenen met een mentaal en/of lichamelijke handicap verblijven.
Naast het park van het kasteel Mariënstede ligt het gemeentepark 't Torreke en het Rosarium. Beetje bij beetje werd het park 't Torreke uitgebreid met oa een serre, een stal voor de dieren enz. Alles is zodanig opgebouwd dat ook rolstoelpatiënten (die evt in Mariënstede verblijven) zonder enig probleem kunnen tuinieren en de dieren verzorgen. Het gemeentepark 't Torreke is pas sedert begin 1999 open gesteld voor het publiek.