Het kunstenaarsdorp
Alles is begonnen met Xavier de Cock in de tweede helft van de 19de eeuw. Hij was goed bevriend met Albijn van den Abeele, die zich op de literaire toer had gegooid. Maar Xavier de Cock kon Albijn ervan overtuigen om te schilderen. Dat deed hij ook en ging verder als Binus Van den Abeele door het leven. Om zich nog meer te kunnen wijden aan zijn kunst nam hij ontslag als burgemeester van Sint-Martens-Latem en werd gemeentesecretaris. Door zijn positie in het gemeentebestuur betekende hij een enorme stimulans voor de ingeweken kunstenaars. Hij wordt dan ook de stamvader van de Latemse kunstenaars genoemd.
De bloeiperiode op het kunstenaarsvlak was deze vóór de Eerste Wereldoorlog. Als we het hebben over kunst is het niet alleen over schilders, maar ook over beeldhouwers, schrijvers, ... Enkele bekende namen van de vooroorlogse periode : Valerius De Saedeleer, George Minne, Karel en gustave Van de Woestijne, Albert Servaes, Gustaaf en Leon De Smet, Constant Permeke en Cyriel Buysse.
Na de Eerste Wereldoorlog zou het nooit meer worden zoals voorheen. Velen waren gevlucht naar Engeland en Nederland, sommigen kwamen terug, maar werden onmiddellijk geconfronteerd met de zware crisisjaren van de jaren '30, gevolgd door de Tweede Wereldoorlog. Doch ook in deze donkere periodes komen er vele bekende kunstenaars zich vestigen in Latem. Denken we maar aan : Hubert Malfait en Gaston Martens.
Museum Gevaert-Minne
Dit vernieuwde museum was het woonhuis dat Edgard Gevaert gebouwd heeft in de jaren '20 van de vorige eeuw. Het totale domein is 2,7 hectaren groot en is eveneens in gebruik als openbaar domein. De meeste werken die je te zien krijgt in het museum zijn nog steeds de schilderijen van Edgard Gevaert, alsook beeldhouwwerken van zijn schoonvader Georges Minne. Doch met de vernieuwing is er een uitbreiding naar werken van andere Latemse kunstenaars zoals Xavier De Cock, Constant Permeke, Gustave Van de Woestyne en Frits van den Berghe. Meer info over de openingsuren kan je vinden op www.sint-martens-latem.be (rubriek ‘cultuur en vrije tijd’). Gratis toegang.
Museum Dhondt-Dhaenens
Het museum bezit meer dan honderd belangrijke schildersdoeken, voornamelijk uit de Leiestreek, die het gezin Dhondt-Dhaenens verzameld heeft. Tijdens hun laatste levensjaren hebben ze dit museum opgericht dat nu wordt beheerd door een stichting. Het was bedoeld als een schenking aan de Vlaamse gemeenschap. Er zijn veel tijdelijke tentoonstellingen die de vaste expositie soms doet inkrimpen of zelfs geheel verdwijnen. Informeer je vooraf via hun website: www.museumdd.be
Museum Gust de Smet
Dit is een gemeentelijk museum waar de schilder Gustaaf de Smet heeft gewoond. Hij behoorde tot de vooroorlogse kunstenaars van de Latemse groep. Het huis is volledig bewaard gebleven zoals het toen was. Het museum is momenteel (2017) in restauratie.